مدل مناسب توزیع فراوانی تنوع گونه ای در سه شدت چرایی متفاوت در مراتع دیزج بطچی آذربایجان غربی

تنوع گونه‏ای یکی از مهم‏ترین مشخصه‏های نشان‏دهندة تغییرات در اکوسیستم‏های مرتعی است که همواره تحت تأثیر اقدامات مدیریتی قرار دارد. بنابراین، پژوهش حاضر به بررسی تغییرات تنوع گونه‏ای و تعیین مدل مناسب توزیع فراوانی تنوع گونه‏ای در سه مکان مرتعی استان آذربایجان غربی می پردازد. مکان‏های مورد بررسی، از نظر عوامل محیطی، یکسان و از نظر شدت چرای دام (چرای زیاد، چرای کم، و چرای متوسط) متفاوت‏اند. پس از انتخاب مناطق نمونه‏برداری در هر یک از مکان‏ها، درصد پوشش تاجی گونه‏های گیاهی در داخل 60 پلات یک متر مربعی، که به فواصل 10 متر از یکدیگر در امتداد ترانسکت‏های 100 متری مستقر شده بودند، اندازه‏گیری شد و شاخص‏های غنای گونه‏ای، یکنواختی، و تنوع گونه‏ای (ناهمگنی) محاسبه گردید. سپس، نمودار دسته - فراوانی برای هر یک از مکان‏های مورد بررسی رسم شد و مدل‏های توزیع فراوانی شامل عصای شکسته، لوگ نرمال، سری لگاریتمی، و سری هندسی برای آن ها برازش گردید و بهترین مدل توزیع در سطح اطمینان پنج درصد انتخاب شد. آزمون مقایسة میانگین نشان داد که اختلاف معنی‏دار از نظر غنای گونه‏ای، یکنواختی، و تنوع گونه‏ای (ناهمگنی) بین مکان‏های مورد بررسی وجود دارد. در سایت با چرای کم حداکثر تنوع گونه‏ای و در سایت با چرای زیاد کمترین تنوع گونه‏ای مشاهده شد. نمودار دسته- فراوانی مکان‏های مورد بررسی نیز نشان داد که در شدت چرای کم گونه‏هایی با فراوانی پایینْ کمتر مشاهده می‏شود و منحنی آن دارای شیب ملایم‏تری نسبت به شدت چرای متوسط و چرای زیاد است، بنابراین، تنوع آن بیشتر است. در سایت با چرای زیاد تعداد گونهْ کمتر بود و، به دلیل درصد بالای گونه‏های نادر و غالب نسبت به دیگر گونه‏ها، یکنواختی نیز در این مکان پایین است. مدل لوگ نرمال با چرای کم تطابق کامل داشت که نشان دهندة جوامع باثبات است. در چرای زیاد مدل سری هندسی حکم فرما می‏ شود که نشان دهندة جوامع نابالغ با تنوع گونه‏ای پایین است. نتایج کلی نشان می‏دهد که اعمال چرای سبک سبب حفظ تنوع گیاهی می شود و شدت چرای زیاد باعث کاهش تنوع گونه‏ای می‏گردد. این موضوع بیان ‏کنندة ضرورت توجه مدیریت به اعمال فشار چرای کم در عرصه ‏های مرتعی است.